Phóng viên: Thưa đồng chí, hiện nay, nhiều người dân còn rất lúng túng và chưa hiểu rõ tài khoản định danh, ứng dụng VNeID và sử dụng bằng thẻ CCCD khi giải quyết các thủ tục hành chính theo hình thức trực tuyến và trực tiếp. Vậy các ứng dụng này là như thế nào? Nó có tiện ích ra sao?

Thiếu tá Nguyễn Đặng Thành Chung: Kính thưa quý bà con trước tiên Tài khoản định danh điện tử, ứng dụng VneID theo Nghị định 59/2022/NĐ-CP ngày 05/9/2022 được hiểu đó là:

“Tài khoản định danh điện tử” là tập hợp gồm tên đăng nhập, mật khẩu hoặc hình thức xác thực khác được tạo lập bởi cơ quan quản lý định danh và xác thực điện tử. Hay hiểu đơn giản hơn thì Tài khoản định danh điện tử là tập hợp gồm tên đăng nhập (chính là mã số định danh cá nhân của công dân), mật khẩu (được gửi qua tin nhắn SMS cho mỗi cá nhân) hoặc hình thức xác thực khác được tạo lập bởi hệ thống định danh và xác thực điện tử của Bộ Công an.

“VNelD” là ứng dụng trên thiết bị số “dinhdanhdientu.gov.vn”, “vneid.gov.vn” là trang thông tin định danh điện tử do Bộ Công an tạo lập, phát triển để phục vụ hoạt động định danh điện tử và xác thực điện tử trong giải quyết thủ tục hành chính, dịch vụ hành chính công và các giao dịch khác trên môi trường điện tử; phát triển các tiện ích để phục vụ cơ quan, tổ chức, cá nhân.

* Đối tượng được cấp tài khoản định danh điện tử  (quy định tại Điều 11 Nghị định này).

1. Công dân Việt Nam từ đủ 14 tuổi trở lên; đối với công dân Việt Nam là người chưa đủ 14 tuổi hoặc là người được giám hộ được đăng ký theo tài khoản định danh điện tử của cha, mẹ hoặc người giám hộ.

2. Người nước ngoài từ đủ 14 tuổi trở lên nhập cảnh vào Việt Nam; đối với người nước ngoài là người chưa đủ 14 tuổi hoặc là người được giám hộ được đăng ký theo tài khoản định danh điện tử của cha, mẹ hoặc người giám hộ.

3. Cơ quan, tổ chức được thành lập hoặc đăng ký hoạt động tại Việt Nam.

* Tài khoản định danh điện tử có 02 mức độ (quy định tại Điều 12 Nghị định này).

- Tài khoản định danh điện tử mức độ 1 của công dân Việt Nam gồm:

+ Thông tin cá nhân: Số định danh cá nhân; Họ, chữ đệm và tên; Ngày, tháng, năm sinh; Giới tính.

+ Thông tin sinh trắc học: Ảnh chân dung;

Tài khoản định danh điện tử mức độ 2 của công dân Việt Nam gồm

+ Thông tin cá nhân: Số định danh cá nhân; Họ, chữ đệm và tên; Ngày, tháng, năm sinh; Giới tính.

+ Thông tin sinh trắc học: Ảnh chân dung; Vân tay

Để có thể đăng ký tài khoản định danh điện tử mức độ 1 qua ứng dụng VNeID đối với công dân đã có thẻ Căn cước công dân gắn chíp điện tử ta tiến hành theo 03 bước sau:

Bước 1: Công dân sử dụng thiết bị di động tải và cài đặt ứng dụng VNeID.

Bước 2: Công dân sử dụng ứng dụng VNeID để nhập thông tin về số định danh cá nhân và số điện thoại hoặc địa chỉ thư điện tử; cung cấp các thông tin theo hướng dẫn trên ứng dụng VNeID; thu nhận ảnh chân dung bằng thiết bị di động và gửi yêu cầu đề nghị cấp tài khoản định danh điện tử tới cơ quan quản lý định danh và xác thực điện tử qua ứng dụng VNeID.

Bước 3: Cơ quan quản lý định danh điện tử thông báo kết quả đăng ký tài khoản qua ứng dụng VNeID hoặc tin nhắn SMS hoặc địa chỉ thư điện tử.

Để có thể đăng ký tài khoản định danh điện tử mức độ 2 ta tiến hành theo 03 bước sau:

* Đối với công dân đã được cấp thẻ Căn cước công dân gắn chíp điện tử:

Bước 1: Công dân đến Công an xã, phường, thị trấn hoặc nơi làm thủ tục cấp thẻ Căn cước công dân để làm thủ tục cấp tài khoản định danh điện tử. Công dân xuất trình thẻ Căn cước công dân gắn chíp điện tử, cung cấp thông tin về số điện thoại hoặc địa chỉ thư điện tử và đề nghị bổ sung thông tin được tích hợp vào tài khoản định danh điện tử.

Bước 2: Cán bộ tiếp nhận nhập thông tin công dân cung cấp vào hệ thống định danh và xác thực điện tử; chụp ảnh chân dung, thu nhận vân tay của công dân đến làm thủ tục để xác thực với Cơ sở dữ liệu căn cước công dân và khẳng định sự đồng ý đăng ký tạo lập tài khoản định danh điện tử.

Bước 3: Cơ quan quản lý định danh điện tử thông báo kết quả đăng ký tài khoản qua ứng dụng VNelD hoặc tin nhắn SMS hoặc địa chỉ thư điện tử.

* Đối với công dân chưa được cấp thẻ Căn cước công dân gắn chíp điện tử thì Cơ quan Công an tiến hành cấp tài khoản định danh điện tử mức độ 2 cùng với cấp thẻ Căn cước công dân.

- Các tiện ích của Tài khoản định danh điện tử như:

+ Cụ thể ở mức độ 1: Tài khoản được tạo lập trong trường hợp thông tin của công dân kê khai đã được so sánh, đối chiếu tự động trùng khớp với thông tin trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Công dân có thể sử dụng một số tính năng cơ bản như: phòng chống dịch (khai báo y tế, thông tin tiêm chủng…), giải quyết dịch vụ công trực tuyến (thông báo lưu trú, đăng ký thường trú, tạm trú, khai báo tạm vắng…).

+ Với mức độ 2: Tài khoản được tạo lập trong trường hợp thông tin của cá nhân kê khai đã được xác minh bằng ảnh chân dung hoặc vân tay trùng khớp với thông tin trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, Cơ sở dữ liệu căn cước công dân hoặc Cơ sở dữ liệu quốc gia về xuất nhập cảnh. Với tài khoản mức độ 2, công dân có thể sử dụng tất cả các chức năng tiện ích mà ứng dụng định danh điện tử quốc gia cung cấp như: đăng ký tích hợp hiển thị các loại giấy tờ (giấy phép lái xe, đăng ký xe, bảo hiểm y tế...), thực hiện các giao dịch tài chính như thanh toán hóa đơn điện, nước, đóng bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế, chuyển tiền... Đơn cử như

Đối với thông tin thẻ bảo hiểm y tế: Tài khoản định danh điện tử sẽ thay thế thẻ bảo hiểm y tế vật lý. Thông tin hiển thị của thẻ bảo hiểm y tế trên ứng dụng VNeID được xác thực và truy xuất từ cơ sở dữ liệu bảo hiểm y tế Việt Nam, sẽ phục vụ cơ quan chức năng, công dân sử dụng khi khám chữa bệnh và thanh toán bảo hiểm mà không cần trình thẻ bảo hiểm y tế truyền thống.

Đối với thông tin đăng ký xe, giấy phép lái xe: Các thông tin hiển thị các hạng giấy phép lái xe, đăng ký xe trên VNeID được liên thông, xác thực với cơ sở dữ liệu về giao thông vận tải. Do đó, người dân và cơ quan chức năng có thể sử dụng khi thực hiện các thủ tục liên quan đến công tác kiểm tra, kiểm soát, xử lý vi phạm về giao thông đường bộ.

Ngoài ra, người dân có thể sử dụng tài khoản định danh để nhập thông tin về người phụ thuộc, người giám hộ; khai báo lưu trú mọi lúc mọi nơi, không cần phải liên hệ qua cơ quan công an; cũng có thể kiến nghị, phản ánh về an ninh trật tự với cơ quan công an một cách bảo mật, an toàn mà không lộ, lọt thông tin…

* Vậy thì Đăng ký định danh điện tử có lợi gì?

Đó là sự tích hợp nhiều-trong-một các loại giấy tờ tùy thân khác nhau, những người đăng ký định danh điện tử thành công có thể ra đường mà không phải mang bất cứ một loại giấy tờ gì ngoài chiếc điện thoại di động có thể truy cập mạng.

Đó là bởi tất cả những loại giấy tờ cơ bản nhất như căn cước công dân, bảo hiểm y tế, bằng lái xe,... đều có thể hiển thị trên tài khoản định danh. Tài khoản còn là một trợ thủ đắc lực khi thực hiện các dịch vụ công bởi người dân chỉ cần đưa tài khoản định danh chứ không cần phải điền đủ mọi loại giấy hay biểu mẫu khác nhau để xác định danh tính. Trong tương lai, tài khoản định danh còn có thể thanh toán các loại hóa đơn điện tử, điện, nước hay các chi phí bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội.

Người dân cũng có thể khai báo y tế hoặc cung cấp các thông tin về người giám hộ, người phụ thuộc thông qua tài khoản, hay khai báo lưu trú mà không cần qua cơ quan công an. Thậm chí, tài khoản còn có thể được sử dụng để kiến nghị, góp ý với cơ quan công quyền, hoặc phản ánh các vấn đề an ninh trật tự một cách bảo mật và an toàn.

Với người nước ngoài, định danh điện tử có thể được sử dụng để thay thế hộ chiếu hay các văn bản thông hành quốc tế.

Phóng viên: Để có thể tra cứu “thông tin cư trú” trên ứng dụng VNeID, người dân cần phải làm gì, thưa đồng chí?

Thiếu tá Nguyễn Đặng Thành Chung : Kể từ ngày 01/01/2023, sổ hộ khẩu, sổ tạm trú chính thức hết giá trị sử dụng. Để tạo điều kiện thuận lợi cho công dân khi thực hiện các thủ tục hành chính hoặc giao dịch dân sự, người dân có thể sử dụng 07 phương thức sau đây để thay thế sổ hộ khẩu, sổ tạm trú:

1. Sử dụng thẻ CCCD gắn chip

2. Dùng thiết bị đọc mã QRCode trên thẻ CCCD

3. Sử dụng thiết bị đọc thông tin trong chip

4. Người dân tra cứu, khai thác thông tin cá nhân trực tuyến qua website https://dichvucong.gov.vn

5. Cá nhân sử dụng VNeID trên thiết bị di động thông minh

6. Sử dụng giấy xác nhận thông tin cư trú

7. Sử dụng thông báo số định danh cá nhân

Nhằm  để cho người dân có thể sử dụng được chức năng tra cứu thông tin cư trú trên VneID được dễ dàng thì hiện nay Bộ Công an đã cập nhật ứng dụng VNeID phiên bản 2.0.7, tích hợp tính năng “Thông tin cư trú” gồm thông tin về cư trú hộ gia đình đã được tích hợp sẵn trên ứng dụng. Trước đây, ứng dụng đã tích hợp các thông tin về Giấy phép lái xe (các hạng), Bảo hiểm y tế, Bảo hiểm xã hội, Giấy đăng ký xe và tích hợp thủ tục hành chính thông báo lưu trú thông qua ứng dụng VNeID. Vì vậy, công dân không cần xin xác thực thông tin về cư trú tại trụ sở cơ quan Công an nếu đã đăng ký và kích hoạt tài khoản định danh điên tử mức độ 2 thành công. Tính năng “Thông tin cư trú” có sẵn trên ứng dụng, không cần gửi yêu cầu.

Để kiểm tra thông tin cư trú của mình trên ứng dụng định danh điện tử VneID cho tài khoản định danh điện tử mức 2, điều đầu tiên người dùng phải cài đặt ứng dụng VneID, được cập nhật phiên bản mới nhất là 2.0.7.

Bước 1: Truy cập ứng dụng VneID > Chọn Ví giấy tờ > Chọn tính năng Thông tin cư trú.

Bước 2: Để kiểm tra được thông tin cư trú, người dùng sẽ phải nhập passcode (mật khẩu).

Sau khi nhập mật khẩu, thông tin cư trú sẽ được hiển thị đầy đủ, bao gồm:

1. Thông tin về hành chính như: Họ và tên, số định danh cá nhân, dân tộc, quốc tịch, quê quán…

2. Thông tin cư trú: Nơi thường trú, nơi tạm trú, nơi ở hiện tại.

3. Thành viên khác trong hộ gia đình: Hiển thị họ tên, ngày sinh, giới tính, quan hệ với chủ hộ… của các thành viên trong hộ gia đình của người dùng.

Để có thể sử dụng ứng dụng định danh điện tử VneID thay sổ hộ khẩu, công dân cần đến cơ quan công an đăng ký tài khoản định danh điện tử mức 2. Sau khi được kích hoạt ứng dụng này, công dân đăng nhập để thực hiện các dịch vụ công trực tuyến mà trước đây cần đến sổ hộ khẩu.

Phóng viên: Những tiện ích khi bỏ sổ hộ khẩu giấy thay bằng thẻ CCCD gắn chíp điện tử hay ứng dụng VNeID là rất lớn cho đời sống xã hội hiện nay. Tuy nhiên, việc đảm bảo an toàn cho các tài khoản này cũng đã được lực lượng công an đặt ra? Vậy người dân cần làm gì khi khai thác thông tin trên ứng dụng VNeID và sử dụng thẻ CCCD? Lời khuyến cáo của đồng chí ở đây là gì?

Thiếu tá Nguyễn Đặng Thành Chung: Theo quy định, tài khoản định danh điện tử của công dân chỉ có thể đăng nhập trên một thiết bị duy nhất tại một thời điểm nên công dân không thể sử dụng tài khoản định danh điện tử trên nhiều thiết bị khác nhau cùng thời điểm. Bên cạnh đó, một số điện thoại duy nhất chỉ được đăng ký định danh điện tử cho một cá nhân theo số CCCD.

Để sử dụng xác thực bằng vân tay, nhận dạng khuôn mặt cho ứng dụng VNEID cần lưu ý những gì?

Công dân cần nhập mật khẩu của tài khoản định danh điện tử vào lần đăng nhập đầu tiên trên thiết bị, từ những lần sau công dân có thể sử dụng vân tay, ảnh mặt để xác thực thay thế mật khẩu đăng nhập bằng cách thiết lập trong ứng dụng.

Khi sử dụng các dịch vụ trong ứng dụng, công dân sẽ phải thực hiện xác thực bổ sung bằng vân tay, ảnh mặt và mã passcode (chỉ công dân mới biết). 

Mật khẩu của tài khoản của công dân được yêu cầu đặt có chữ hoa, chữ thường, số, ký tự đặc biệt (độ dài tối thiểu 8 ký tự); được yêu cầu thay đổi định kỳ (ít nhất 6 tháng/lần).

Công dân cần đảm bảo thiết bị chỉ có vân tay, khuôn mặt của mình. Trường hợp có vân tay, khuôn mặt của người khác trên thiết bị đó thì nên sử dụng mật khẩu để đăng nhập và cần nhớ đăng xuất ứng dụng khi không sử dụng.

* Trong trường hợp mất thiết bị đang sử dụng tài khoản định danh điện tử, công dân có thể thực hiện yêu cầu khóa tạm thời tài khoản để đảm bảo an toàn cho dữ liệu cá nhân của mình theo một trong hai cách:

- Yêu cầu khóa tài khoản trên trang thông tin Định danh điện tử Quốc gia.

- Liên hệ cơ quan công an để được hỗ trợ khóa tạm thời tài khoản.     

 * Hiện nay có nhiều người dân thắc mắc rằng các ứng dụng độc hại vô tình được cài trên điện thoại có khiến dữ liệu cá nhân của công dân trên VNEID bị truy cập bất hợp pháp không?

Tôi xin khẳng định rằng các dữ liệu về định danh điện tử không lưu trữ trên thiết bị di động đã cài đặt ứng dụng VNEID của công dân nên các ứng dụng lạ khó có thể truy cập vào thiết bị để lấy cắp thông tin. 

Chỉ khi công dân đăng ký truy cập mới được hiển thị lên ứng dụng và công dân hoàn toàn biết được chính xác việc xuất trình để hiển thị thông tin cho đối tượng khác (nếu cần). 

 Việc xuất trình (hiển thị) thông tin tương tự như xuất trình các loại giấy tờ và thẻ cứng vật lý.

Khi cán bộ chức năng có yêu cầu kiểm tra thông tin cá nhân, giấy tờ của công dân thì công dân phải “cho phép” tức là cấp quyền kiểm tra thì cán bộ chức năng mới có thể xem được thông tin trong phạm vi được phép.

Khi bên thứ 3 (bên cung cấp dịch vụ như ngân hàng, ví điện tử…; y tế, bảo hiểm, hệ thống dịch vụ công…) có nhu cầu sử dụng dữ liệu của công dân trong dịch vụ của mình thì cũng phải được sự đồng ý của công dân. 

Tùy vào yêu cầu về mức độ xác thực và bảo mật của bên thứ 3, thông tin công dân sẽ được ký số (chống thay đổi, chống chối bỏ), và được mã hóa. 

Hệ thống của các bên thứ 3 khi kết nối với hệ thống định danh và xác thực điện tử đều phải được xác thực bảo mật.

Tuy nhiên để đảm bảo an toàn trước các đối tượng tội phạm công nghệ cao, công an thành phố khuyến cáo người dân không cài các ứng dụng lạ, độc hại, không chia sẻ thông tin tài khoản của mình cũng như chú ý đến việc bảo mật cho thiết bị của mình đang sử dụng ứng dụng định danh điện tử.

Trước tình hình tội phạm công nghệ cao có chiều hướng gia tăng trên không gian mạng như trên, Công an thành phố xin khuyến cáo người dân cần chú ý 6 nội dung sau:

1. Tuyệt đối không cho người lạ mượn, chụp, cầm cố thẻ căn cước công dân có gắn chíp điện tử cho các công ty cho vay hoạt động “tín dụng đen”.

2. Tuyệt đối không đăng tải, chia sẻ hình ảnh thẻ căn cước công dân có gắn chíp điện tử lên các trang mạng xã hội như Facebook, Zalo...

3. Trường hợp bị mất thẻ căn cước công dân có gắn chíp, người dân phải trình báo ngay cho cơ quan chức năng hoặc đến các điểm cấp thẻ căn cước công dân nơi đăng ký thường trú, tạm trú để được hướng dẫn thủ tục cấp lại thẻ thẻ căn cước công dân mới. 

Đây là cơ sở để xác thực chủ sở hữu thẻ căn cước công dân trong thời gian bị mất không có liên quan đến các giao dịch dân sự phát sinh hay thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật.

4. Khi bị các đối tượng xấu lừa đảo đánh cắp thông tin cá nhân thẻ căn cước công dân có chíp điện tử để thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật, người dân cần liên hệ ngay với cơ quan Công an nơi gần nhất để được hỗ trợ. 

Trường hợp nghi ngờ, phát hiện số thẻ căn cước công dân của cá nhân được mở tài khoản ngân hàng... thì báo ngay cho bên ngân hàng khóa tài khoản vi phạm.

5. Trường hợp cá nhân phát hiện việc cho thuê thẻ căn cước công dân có chíp điện tử thì cung cấp ngay sai phạm cho cơ quan Công an nơi gần nhất. Cung cấp tài liệu có liên quan việc cho thuê, mướn thẻ căn cước công dân để xử lý theo quy định. 

Nếu biết đối tượng sử dụng thẻ căn cước công dân của người khác để mở tài khoản và sử dụng vào các hoạt động trái pháp luật mà không tố giác thì có thể bị xử lý theo pháp luật tùy vào việc đối tượng vi phạm mức độ ít nghiêm trọng, nghiêm trọng, rất nghiêm trọng hay đặc biệt nghiêm trọng để có cơ sở xử lý.

6. Trong quá trình sử dụng, chủ tài khoản định danh điện tử phải bảo mật tài khoản của mình, không cung cấp mật khẩu cho người khác. Nếu mất kiểm soát tài khoản định danh điện tử của mình, hoặc phát hiện có người sử dụng trái phép danh tính điện tử của mình, thì cần báo ngay cho tổng đài Bộ Công an theo số 1900.0368 hoặc Công an phường, xã nơi gần nhất để được hỗ trợ.