Chợ Phan Thiết là một Trung tâm thương mại lớn của thành phố Phan Thiết, chợ nằm trên khu đất có diện tích khoảng 10.000 m2, thuộc địa phận của hai phường là Đức Nghĩa và Đức Thắng, được xây dựng khá lâu từ sau những năm đầu đất nuớc thống nhất năm 1975. Nhiều năm qua, chợ Phan Thiết đã phát huy tốt tác dụng trong lĩnh vực lưu thông hàng hóa, phát triển kinh doanh thương mại trên địa bàn thành phố Phan Thiết và các vùng phụ cận và những năm gần đây phục vụ cho nhu cầu mua sắm của khách du lịch khi đến tham quan, nghỉ mát tại Phan Thiết.
Chợ Phan Thiết đã nhiều lần đuợc trùng tu, sửa chữa nâng cấp nhưng chỉ ở mức độ chắp vá, không đồng bộ, với quy mô vừa phải, phù hợp với phương thức kinh doanh trong thời kỳ bao cấp. Đến nay, đã qua nhiều năm sử dụng, chợ đang xuống cấp nghiêm trọng, một số khu vực phải bỏ trống không thể tiếp tục kinh doanh vì thiếu an toàn. Lối đi, lối thoát hiểm nhỏ, việc đi lại và mua bán trong chợ gặp nhiều khó khăn, hàng hóa nhiều, bày bán không trật tự. Diện tích các quầy sạp, hệ thống PCCC không đạt tiêu chuẩn. Hệ thống điện mắc nối tùy tiện thiếu an toàn dễ xảy ra hỏa hoạn. Mùa mưa thấm dột, nền chợ luôn ẩm uớt, lầy lội mất vệ sinh, hệ thống thoát nuớc không đảm bảo; khu vực kinh doanh thực phẩm tươi sống, thịt cá, rau quả tươi thiếu vệ sinh, ô nhiễm gây ảnh huởng đến môi trường bên trong và ngoài chợ.
Thực trạng Chợ Phan Thiết cho thấy sự tồn tại của nó cho đến thời điểm này không chỉ giới hạn về diện tích, không đáp ứng được nhu cầu mở rộng và phát triển kinh doanh thương mại tại thành phố Phan Thiết hiện tại và trong tương lai, mà còn gây khó khăn cho công tác điều hành và quản lý chợ. Mặt khác, về hình thức kiến trúc nhà chợ không còn tương xứng với không gian cảnh quan kiến trúc đô thị trong giai đoạn phát triển hiện nay, cũng như khi thành phố Phan Thiết đã được công nhận là đô thị loại 2, một đô thị du lịch mới phát triển.
Qua những hạn chế nêu trên, việc đầu tu xây dựng mới chợ Phan Thiết với quy mô đáp ứng nhu cầu kinh doanh hiện tại, có tính toán cho mở rộng ở tương lai, đảm bảo an toàn về PCCC, cùng kết hợp với việc xây dựng chợ gắn với chỉnh trang bộ mặt kiến trúc đô thị hiện nay và trong tương lai là việc làm tất yếu và rất cần thiết.
Được sự chấp thuận của Tỉnh uỷ, UBND tỉnh giao cho thành phố Phan Thiết làm chủ đầu tư để xây dựng chợ mới phù hợp với xu thế phát triển của thành phố cũng như hài hoà giữa lợi ích của nhà nước và nhân dân, đảm bảo cho tiêu thương kinh doanh có hiệu quả và việc quản lý của nhà nước được thuận lợi. Qua nhiều lần lấy ý kiến tiểu thương cũng như xem xét thực tiễn các kiến trúc chợ hiện đại ở một số địa phương khác. Thành phố Phan Thiết thông nhất chủ trương là xây dựng chợ mới Phan Thiết với quy mô 01 tầng trệt và 01 tầng lầu thuộc chợ dân sinh truyền thống kết hợp kinh doanh tổng hợp để giải quyết nhu cầu mua bán cho khoảng gần 1.200 hộ tiểu thương kinh doanh lâu đời tại chợ và đáp ứng nhu cầu trao đổi hàng hóa do yêu cầu phát triển của xã hội và phát triển đô thị. Kiến trúc Chợ Phan Thiết phải tuong xứng với đô thị du lịch và phù hợp với tổng thể mỹ quan chung của khu vực, là điểm nhấn, là địa chỉ giao luu văn hoá, xã hội đối với du khách và nhân dân địa phuong; đảm bảo xử lý tốt về môi truờng, về an ninh trật tự, an toàn cháy nổ, an toàn giao thông, văn minh thuong mại của chợ trung tâm đô thị.
Về nguồn vốn đầu tư: Không dùng ngân sách nhà nước đểđầu tư trực tiếp công trình, mà bằng hình thức Nhà nước có mặt bằng đất và thu tiền thuê mặt bằng (kiốt) của các tiểu thương kinh doanh trong chợ, thông qua hình thức huy động trước vốn của tiểu thương và khấu trừ vào tiền thuê mặt bằng hàng năm.
Về phương án huy động vốn: Tổng mức đầu tư của Chợ Phan Thiết theo dự án được lập là 130.313 triệu đồng (Một trăm ba mươi tỷ, ba trăm muời ba triệu đồng).Trong đó đã trừ phần khối lượng Trụ sở làm việc của Ban Quản lý chợ (sẽ được đầu tư bằng ngân sách thành phố).
Về nguyên tắc tính toán: Huy động vốn đủ để xây dựng chợ.
Về lộ trình huy động vốn: sẽ chia thành 5 đợt, kéo dài 5 năm, thời hạn cho thuê điểm kinh doanh là 15 năm (180 tháng).
- Đợt 1: Đóng 30% khi ký hợp đồng thuê quầy, sạp kinh doanh. .
- Đợt 2: Đóng 30% khi công trình thi công đạt khoảng 50% khối luợng (dự kiến khoảng 1 năm sau).
- Đợt 3: Đóng 20% khi công trình hoàn thành, truớc khi Tiểu thuong nhận mặt bằng kinh doanh.
- Đợt 4: Đóng 10% sau 01 năm kể từ ngày nhận mặt bằng kinh doanh.
- Đợt 5: Đóng 10% chậm nhất không quá 02 năm kể từ ngày nhận mặt bằng kinh doanh.
Vềlộ trình thực hiện thực hiện chợ mới: Dự kiến khởi công đầu tư xây dựng vào tháng 9/2012 sau khi chợ tạm thi công xong và hoàn thành công tác di dời, thời gian thi công khoảng 2 năm.
Để đảm bảo lộ trình thực hiện chợ mới. Thành phố Phan Thiết đã tiến hành việc xây dựng chợ tạm để bố trí cho Tiểu thương buôn bán trong suốt thời gian xây dựng chợ mới. Vị trí chợ tạm được bố trí tại Trường dạy lái xe đường Từ Văn Tư (đối diện Bến xe Bắc Phan Thiết) sẽ thuận lợi hơn trong việc vận chuyển hàng hóa, giảm chi phí đầu tu xây dựng do tận dụng cơ sở hạ tầng đã có sẵn nhu nhà làm việc, sân bãi, đường xá… Dự kiến tháng 8/2012 xây dựng xong chợ tạm và tiến hành di dời.
Tóm lại, việc tỉnh và thành phố có chủ truong xây dựng lại Chợ Phan Thiết là đúng đắn và cần thiết. Phuong án tiểu thuong đóng góp kinh phí giao cho Nhà nuớc tổ chức xây dựng chợ là phù hợp với các quy định hiện hành và đáp ứng theo nguyện vọng của số đông tiểu thuong đang kinh doanh trong chợ hiện nay.
Lê Hưng
Ban Tuyên giáo Thành uỷ